Σε μια πρόσφατη ανάγνωση έκδοσης με αφηγήσεις και αποσπάσματα από την καθημερινή ζωή του απλού κόσμου κατά την προπολεμική κυρίως περίοδο, διαπίστωσα μια μάλλον «ασεβή» ευκολία σύγχυσης και σύνθεσης πραγματικών γεγονότων με παραθλάσεις που συμβαίνουν πάντα όταν οι ιστορίες μεταδίδονται από στόμα σε στόμα…
Βέβαια τέτοιες συγγραφικές απόπειρες δεν διεκδικούν το τεκμήριο της ιστοριογραφικής ακρίβειας και αξιοπιστίας, δεν παύουν όμως να αναδεικνύουν χαρακτηριστικά άλλων εποχών, παρουσιάζοντάς – με το όποιο κύρος της έκδοσης – ως πραγματικά γεγονότα.
Δεν ξέρω ποια είναι τα όρια της «συγγραφική αδεία» και χάριν της μυθοπλασίας, κατά πόσο μπορούν να προστεθούν να αφαιρεθούν ή να παραποιηθούν γεγονότα.
Ενδεχομένως, για λόγους αναγνωσιμότητας, να είναι αναγκαία η συνταγή να μπαίνουν στις διάφορες ιστορίες, ποσότητες «σάλτσας» και «αλατιού», αλλά ακόμη κι όταν αυτό είναι αναγκαίο, οφείλει να μπαίνει στο όριο της «γεύσης» και όχι της ….. κολοκυθόπιτας…
Είχα την χαρά και την τιμή να γνωρίσω ανθρώπους εκείνης της εποχής. Στα βαθιά τους γεράματα. Φορτωμένους με απίστευτες αναμνήσεις. Που ο καθένας του έζησε μια ζωή ίσα με δέκα και παραπάνω από τις δικές μας.
Άνθρωποι που έζησαν ξεριζωμούς, διωγμούς, πολέμησαν, κυνηγήθηκαν, πάλεψαν…. Οι πιο πολλοί δεν θέλανε να θυμούνται… Γιατί δεν είχαν να θυμηθούνε τίποτα ευχάριστο.
Τους άκουγα να συζητάνε στο καφενείο, στις αυλές…. Μόνο τότε ανοίγανε το στόμα και λέγανε ιστορίες. Άλλες θλιβερές και τραγικές, άλλες σκωπτικές, άλλες τρυφερές… Στις οποίες – στις περισσότερες, αν όχι σε όλες – ήταν οι ίδιοι είτε πρωταγωνιστές, είτε αυτόπτες μάρτυρες.
Άνθρωποι απλοί, σχεδόν αγράμματοι, αλλά γεμάτοι με τη σοφία που προικίζεται κάθε ένας που έχει περάσει μέσα από φωτιές.
Και διάβασα «ιστορίες» που άκουσα από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, να καταγράφονται με τον πλέον εξοργιστική διαστρέβλωση, με εντελώς ασεβή και ψευδή τρόπο….
Δεν ξέρω εάν οι υποτιθέμενοι «έγκυροι» καταγραφείς παρουσίασαν τόσες ανοησίες σαν αλήθειες με δική τους ευθύνη και χάριν εντυπωσιασμού ή κατέγραψαν κάτι που ελάχιστα γνώριζαν και τους το μετέφεραν λανθασμένα…
Λυπάμαι πάντως…
Λυπάμαι που κάποιοι, στο όνομα υποτίθεται κάποιας «λαογραφικής» και «εθιμογραφικής» απόπειρας, παρουσιάζουν φτηνά κουτσομπολιά και μικροψυχίες, ως πραγματικά περιστατικά και γεγονότα.
Που αποδέχονται και αναπαράγουν το «μακρύ και το κοντό» του καθένα, ως «ιστορικό γεγονός»!!!
Το διαπίστωσα «διαβάζοντας» κάποιος νεότευκτους υποτίθεται ιστορικούς ερευνητές… Ομολογώ ότι δεν κάθισα να διαβάσω όλο το πόνημά τους, καθώς διαβάζοντας κάποια αναφερόμενη «ιστορία» στα «βιβλία» τους, την οποία γνώριζα – από πρώτο χέρι μάλιστα – διαπίστωσα ότι αυτό που παρουσίαζαν ως «γεγονός» ήταν ένα μπουρδολόγημα πασπαλισμένο με «σάλτσες» και φούμαρα.
Λυπάμαι που οι επερχόμενες γενιές όταν θα αναζητήσουν πηγές από ένα μακρινό γι’ αυτές, παρελθόν θα αναγκαστούν να προσφύγουν σε υποτιθέμενα «έγκυρα συγγράμματα» τα οποία στην πραγματικότητα είναι μυθοπλασίες με επικίνδυνη για την ιστορία, ρηχότητα και προκλητική ασέβεια στην αλήθεια.
Μια ασέβεια που προσβάλει τη μνήμη ανθρώπων που έχουν φύγει από τη ζωή και αναφέρονται με προσβλητικά γι’ αυτούς χαρακτηριστικά…
Λυπάμαι που στην πρώιμη εκείνη εποχή, όταν ζούσαν ακόμη εκείνα τα γερόντια, δεν υπήρχε η τεχνολογική εξέλιξη της εποχής που ο καθένας μπορεί να καταγράψει με τον πιο αναμφισβήτητο τρόπο, μια αφήγηση, έναν διάλογο, ένα γεγονός.
Κρατάω όλον αυτόν τον πλούτο στη μνήμη μου. Κάποιες φορές μπήκα στον πειρασμό να επιχειρήσω την καταγραφή τους. Όμως – ομολογώ – με αποθάρρυνε αυτό το κύμα της μπουρδολογίας. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι αδύνατο να ξεχωρίσει η αλήθεια από το ψέμα…
Άλλωστε το «σύστημα» μισεί την αλήθεια. Βολεύεται με το ψέμα γι’ αυτό αγκαλιάζει με στοργή κάθε ρηχό και υπερφίαλο μπουρδολόγο…
Τέλος, αναρωτιέμαι – όπως όλοι μας – όταν μας λένε ψέματα μπροστά στα μάτια μας, όταν μας παρουσιάζουν το άσπρο-μαύρο σε πράγματα που ακόμη-ακόμη τα έχουμε ζήσει, πόση «αλήθεια» υπάρχει στα τόσα και τόσα άλλα που μας παρουσιάζουν και δεν έχουμε τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε το πόσο αληθή είναι…
Δ. Καρ
