Έχουν περάσει ήδη 11 χρόνια από τότε που χτύπησε το τηλέφωνό μου καθώς ταξίδευα με το αυτοκίνητο στον αυτοκινητόδρομο και η φίλη με ενημέρωσε ότι έφυγε από τη ζωή.
Έκανα δεξιά στον πρώτο χώρο στάθμευσης και σκέπασα το πρόσωπό μου θρηνώντας για την απώλεια αυτού του μεγάλου Ανθρώπου, αυτού του τεράστιου Δασκάλου. Σήμερα θυμάμαι ακόμη – πως μπορείς άλλωστε να ξεχάσεις μια τέτοια προσωπικότητα που και μόνο η συνάντηση μαζί της αποτελεί ένα ορόσημο για τη ζωή σου – θυμάμαι την πρώτη φορά που τον συνάντησα.
Χωμένος μέσα στα βιβλία, στο γραφείο του, εκεί στα παλιά ξύλινα κτίρια του ΑΠΘ, πριν μεταφερθεί στο καινούργιο – τότε – σύγχρονο κυλινδρικό οικοδόμημα του Πανεπιστημίου. Μορφή (σχεδόν) αγίου, όπως η χριστιανική εικονογραφία παρουσιάζει. Βλέμμα διαπεραστικό και λόγος διεγέρτης που σε καλεί σε εγρήγορση, σε καλεί να σκεφτείς, να δράσεις, να συμβάλλεις στο άνοιγμα καινούριων δρόμων στον τομέα σου. «Θέλω να με ακολουθήσεις στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε!» Τον ακολούθησα και παρακολούθησα – υπηρετώντας τον – το πολύ μεγάλο έργο που έκανε τότε, αποδίδοντας στην κοινωνία μας ένα σημαντικότατο προϊόν στον τομέα της Νεοελληνικής Γλώσσας. Ασυμβίβαστος στις Αρχές του, ήταν λογικό να συγκρουστεί με πολιτικάντηδες που δεν έχουν κόμμα, ούτε ιερό, ούτε όσιο, όταν προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τα πάντα για να επιβληθούν.
Αυτός ήταν ελεύθερος, δεν τους άντεξε. Άλλωστε ο ίδιος την Ελευθερία του παιδιού θεωρούσε σημαντικό παράγοντα για την πρόοδο μιας κοινωνίας και θεωρώ πώς αυτήν ήθελε οι μαθητές του να υπηρετούν. Θυμάμαι πώς μου απάντησε, όταν κάποια φορά τον ρώτησα γιατί δεν δημιουργεί γύρω του μια σχολή σκέψης, η οποία θα μεταλαμπάδευσε το μεστό του λόγο και την δυναμική του, συμβάλλοντας στη διάχυση των δικών του ιδεών και τρόπων προσέγγισης των φαινομένων: «Κοίτα Κώστα», μου είπε χαμογελώντας με αγάπη, κοίτα τους συνεργάτες που γνώρισες – αναφέροντας τον καθένα και την κάθε μια με το όνομά τους. «Όλοι σας έχετε χαράξει το δικό σας ξεχωριστό δρόμο στην Εκπαίδευση και στη ζωή, με Ελευθερία και όχι με καταναγκασμό. Δίνετε τη δική σας ξεχωριστή πρόταση για την Ελευθερία των μαθητών/τριών του, των γονιών του, της κοινωνίας ολόκληρης. Εσείς αποτελείτε τώρα νέες πηγές φωτός». Σήμερα που μεταφέρω – έστω και με δικά μου λόγια – τη σκέψη που μου έκανε την τιμή να τη μοιραστεί μαζί μου, αναδύεται η περικοπή από το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο: «Καὶ ἐσθιόντων αὐτῶν λαβὼν ὁ Ἰησοῦς ἄρτον εὐλογήσας ἔκλασε καὶ ἔδωκε αὐτοῖς καὶ εἶπε· λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου.» (Μαρκ. 14.22). Συγκίνηση!
Μετά σταθήκαμε πλάι του για να τον βοηθήσουμε να στήσει το Μουσείο Εκπαίδευσης, μια σημαντική κοινωνική προσφορά, ένα όνειρο ζωής που μπόρεσε να γίνει πραγματικότητα και που όσο ζούσε ήταν ο ζωοδότης του. Όμως σε αυτό το θέμα ας μου επιτραπεί να αναφερθώ διεξοδικότερα σε άλλο, μεταγενέστερο, χρόνο. Θα ήθελα να κλείσω αυτή την αναφορά στον Δάσκαλο με μια άλλη θύμηση:
Όταν σε κάποια συνομιλία μας αναφέρθηκα στους εκπαιδευτικούς χρησιμοποιώντας τον όρο «παιδαγωγοί», χαμογέλασε – όπως έκανε πάντα – κουνώντας το κεφάλι του και με τη χαρακτηριστική του ηρεμία και έκφραση αγάπης με διόρθωσε: «Δάσκαλοι και Δασκάλες, είναι ομορφότερο!» Αρκετό καιρό αργότερα καθώς σκεφτόμουνα το λόγο του, συνειδητοποίησα: ο παιδαγωγός άγει, οδηγεί, ασκεί αγωγή – ο Δάσκαλος και η Δασκάλα Ελευθερώνει τον Άνθρωπο!
Έχουν περάσει ήδη 11 χρόνια από τότε, όμως ακόμη η σκέψη μου είναι και από ότι φαίνεται θα είναι συνεχώς στον μεγάλο Δάσκαλο Χρίστο Λ. Τσολάκη, ο οποίος μου επέτρεψε να περπατήσω δίπλα του αντλώντας λίγη από την ομορφιά της Αθάνατης σκέψης του.
Πλάκα Λιτοχώρου 30 Ιουλίου 2023
