«Λογισμικό Ζωής» στην εποχή του Κυβερνοχώρου – Του Γιώργου Παπαπροδρόμου
Η κυριαρχία της τεχνολογίας, μέσω των αντίστοιχων (τεχνολογικών) εξελίξεων και καινοτομιών, που σημειώθηκε στην πρόσφατη ιστορική ανθρώπινη πραγματικότητα φέρνει στην επιφάνεια την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της σχέσης του ανθρώπου με την ίδια την τεχνολογία (ως σύνολο).
Η σχέση αυτή ανάγεται σε δύο επίπεδα, ένα το επίπεδο του οραματισμού (σύλληψη της ιδέας πριν καταστεί τεχνούργημα) και της πραγμάτωσης (υλοποίηση της ιδέας) κι ένα άλλο επίπεδο της πολύμορφης χρήσης της τεχνολογίας.
Έχοντας το παραπάνω πλαίσιο υπόψη μας, κατανοούμε καλύτερα τα παιδιά του σήμερα, τα οποία γεννιούνται κι αναπτύσσονται σε ένα πολύ διαφορετικό πλαίσιο με αυτό που υπήρχε για τους γονείς του σήμερα (στην αντίστοιχη εποχή, δηλ. όταν γεννήθηκαν), δημιουργώντας τις συνθήκες εκείνες ύπαρξης του τεχνολογικού ή ψηφιακού χάσματος (Technological or Digital Divide).
Οι τεχνολογικές προκλήσεις ή προκλήσεις της συνδεδεμένης τεχνολογικά πραγματικότητας είναι γνωστές με τον επιστημονικό όρο «Κυβερνοπροκλήσεις» ή «Προκλήσεις του Κυβερνοχώρου», και αποτελούν κοινό τόπο και για τους γονείς και για τα παιδιά. Οι προκλήσεις αυτές εντάσσονται σε ένα δυναμικό, πολύπλοκο κι αβέβαιο περιβάλλον ως ένα κύριο χαρακτηριστικό της δυναμικής και μεταβαλλόμενης διαρκώς σημερινής πραγματικότητας.
Μπροστά στην υλική μορφή της συνδεδεμένης πραγματικότητας (υλισμικότητα – hardware) και της άυλης μορφής της (λογισμικότητα -software) διαφεύγει της προσοχής της ενήλικης πραγματικότητας η ύπαρξη κι αξιοποίηση του λογισμικού ζωής που δεν είναι άλλο από την ύπαρξη, παρουσία, βιωματική σχέση των γονέων ή των ασκούντων την γονική μέριμνα προσώπων με τα παιδιά του σήμερα.
Το «λογισμικό ζωής» αναβαθμίζεται και επικαιροποιείται στη συνέχεια από τους δεύτερους γονείς που είναι οι δάσκαλοι κι εκπαιδευτικοί του σήμερα, οι οποίοι κινούνται και δραστηριοποιούνται στο ίδιο πολύπλοκο και σύνθετο περιβάλλον.
Παιδεία κι Εκπαίδευση (έννοιες διαφορετικές) είναι το σύγχρονο ζητούμενο που θα δώσουν σε κάθε παιδί το περιθώριο να αναπτυχθεί αποκτώντας μια σειρά από απαραίτητες δεξιότητες και ικανότητες, μετέχοντας στην διαδικασία του εγγραμματισμού (literacy) σε όλες του τις εκδοχές.
Το «λογισμικό ζωής», όπως και κάθε λογισμικό, χρειάζεται την διαρκή αναβάθμιση κι επικαιροποίηση, αφού τα δεδομένα που συνθέτουν το σύγχρονο περιβάλλον αυξάνονται εκθετικά (Big data) και ταυτόχρονα αναδιατάσσουν το τοπίο ( το σύγχρονο οικοσύστημα).
Νέες μορφές δεξιοτήτων και ικανοτήτων γίνονται αρχική απαίτηση (conditio sine qua non) για τους ίδιους τους γονείς, οι οποίοι θα δώσουν τα πρώτα εφόδια στα νέα μέλη της κοινωνίας. Ικανότητες όπως η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, η αντίληψη για συνεργασία και ομαδικότητα, μαζί με την εκμάθηση ψηφιακών δεξιοτήτων διαμορφώνουν ευοίωνες προοπτικές σε μια κοινωνία συμπεριληπτική που οραματίζεται όλα τα μέλη της να συμμετέχουν στα κοινωνικά δρώμενα με αναβαθμισμένο ρόλο και με βάση την ανθρώπινη αξία και αξιοπρέπεια.
Ο σεβασμός του άλλου (είτε βρίσκεται στην εγγύτητα του φυσικού χώρου είτε στην εγγύτητα του ψηφιακού ή εικονικού χώρου), η αποφυγή εκφοράς λόγου μίσους και μισαλλοδοξίας, ο σεβασμός των προσωπικών κι ευαίσθητων δεδομένων, η ανθρωποκεντρική χρήση των τεχνολογιών με άλλα λόγια, διαμορφώνουν ένα μέλλον αισιοδοξίας για την επόμενη μέρα του κάθε παιδιού.
Απεναντίας, η απομάκρυνση από τις συντεταγμένες του παραπάνω πλαισίου δημιουργεί τις προϋποθέσεις κοινωνικού αδιεξόδου, αφού μεγεθύνει τις αποστάσεις των κοινωνικών σχέσεων και αυξάνει τις κοινωνικές διαιρέσεις (μέσω των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, μέρος των οποίων είναι και η τεχνολογική ανισότητα).
Επομένως, μια κοινωνία που απαντά θετικά στη θετικότητα της χρήσης των τεχνολογιών, σε συνδυασμό με την ενεργοποίηση και τον ουσιαστικό ρόλο του «λογισμικού ζωής» (δηλ. τους γονείς) ξεπερνά εμπόδια και προκλήσεις που αναδύονται και συγκροτεί την επόμενη καλή μέρα (ευημερία).
Όταν το humanware υπερβαίνει, το hardware και το software μαζί, κι όταν η φυσική νοημοσύνη επαναπροσδιορίζει την έννοια της νοημοσύνης η τεχνολογία καθίσταται σύμμαχος του ανθρώπου και φέρνει την ευημερία.
