Η πρωτοβουλία Spotlight, με προϋπολογισμό 500 εκατομμύρια ευρώ, είναι μια φιλόδοξη απόπειρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε συνεργασία με τον ΟΗΕ, να εξασφαλίσει ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια σε όλο τον κόσμο ζουν χωρίς να υφίστανται βία και άλλες επιβλαβείς πρακτικές. Ωστόσο, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγτικού Συνεδρίου, αυτό το εμβληματικό πρόγραμμα της ΕΕ για την καταπολέμηση της σεξουαλικής και έμφυλης βίας φαίνεται να έχει μέχρι στιγμής περιορισμένο αντίκτυπο όσον αφορά στη βελτίωση της κατάστασης όσων επιδιώκει να βοηθήσει. Παρ’ όλα όσα έχουν επιτευχθεί, το ΕΕΣ διαπίστωσε ότι η διαχείριση της πρωτοβουλίας θα μπορούσε να είναι αποδοτικότερη και να εξασφαλίζει καλύτερη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας. Επίσης, πρέπει να αυξηθεί το ποσοστό της χρηματοδότησης που φθάνει στους τελικούς δικαιούχους, ώστε να βοηθηθούν όσο το δυνατόν περισσότερες γυναίκες και κορίτσια.
Η πρωτοβουλία Spotlight είναι μια στρατηγική εταιρική σχέση, παγκόσμιας εμβέλειας, μεταξύ της ΕΕ και του ΟΗΕ, που αποσκοπεί στην εξάλειψη κάθε μορφής βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών στις χώρες-εταίρους της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, του Ειρηνικού και της Καραϊβικής. Εξαγγέλθηκε αρχικά το 2017 για μία τετραετία, αλλά λόγω καθυστερήσεων παρατάθηκε μέχρι το τέλος του 2023.
«Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών δεν έχει καμία θέση στον κόσμο που ζούμε και καμία γυναίκα ή κορίτσι δεν πρέπει να μείνει στο περιθώριο», δήλωσε η κα Bettina Jakobsen, μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την έκθεση. «Παρά το γεγονός ότι, με την πρωτοβουλία Spotlight, η συνεισφορά της ΕΕ στον τερματισμό αυτής της κακοποίησης ήταν μεγαλύτερη από ποτέ, τα ποσά που φθάνουν στους τελικούς δικαιούχους πρέπει να αυξηθούν, ενώ ο μέχρι στιγμής αντίκτυπος δεν είναι αρκετός.»
Το ΕΕΣ αναγνωρίζει ότι η πρωτοβουλία ωφέλησε πολλές γυναίκες και κορίτσια σε όλο τον κόσμο και συνέβαλε στην αντιμετώπιση της βίας. Για παράδειγμα, στήριξε δραστηριότητες για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, όπως εκστρατείες κατάρτισης και ευαισθητοποίησης, και υπηρεσίες προς τα θύματα βίας σε όλες τις χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, αν και σε διαφορετικό κάθε φορά βαθμό και με διαφορετικά επίπεδα επιτυχίας. Ωστόσο, ο τρόπος οργάνωσης της πρωτοβουλίας δεν επιτρέπει την πλήρη αξιολόγηση των επιδόσεων. Επιπλέον, λόγω της σύντομης διάρκειάς της και του γεγονότος ότι τα σχετικά δεδομένα δεν είναι πλήρη, δεν κατέστη ακόμη δυνατή η μέτρηση των βελτιώσεων που επήλθαν στις ζωές των δικαιούχων, όπως τα θύματα βίας ή οι συμμετέχοντες σε μαθήματα κατάρτισης, ενώ είναι επίσης δύσκολο να εκτιμηθεί ο βαθμός στον οποίο έχουν επιτευχθεί τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών έχει μειωθεί στις διάφορες χώρες που καλύπτει η πρωτοβουλία.
Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ο μόνος χρηματοδότης, η προβολή της χρηματοδότησης αυτής δεν είναι πάντοτε δεδομένη. Επιπλέον, μολονότι η συνεισφορά της ΕΕ προβλεπόταν να λειτουργήσει ως χρηματοδότηση εκκίνησης, με σκοπό την προσέλκυση και άλλων επενδυτών, δεν βρέθηκαν νέοι χορηγοί με συνέπεια να μην μπορούν ενδεχομένως να διατηρηθούν τα όποια αποτελέσματα.
Το ΕΕΣ υπογραμμίζει επίσης ότι η διάρκεια του προγράμματος είναι πολύ σύντομη για να επιφέρει μόνιμες αλλαγές σε ένα τόσο περίπλοκο ζήτημα, για το οποίο απαιτούνται μακροπρόθεσμες δράσεις και πρόσθετοι πόροι.
Η πρωτοβουλία Spotlight θεμελιώνεται στη «θεωρία της αλλαγής» και διαρθρώνεται γύρω από τους έξι πυλώνες της που αφορούν, αντίστοιχα, τις διάφορες πολιτικές και τη νομοθεσία, τους θεσμούς, την πρόληψη, τις υπηρεσίες, τα δεδομένα και τα γυναικεία κινήματα.
Είναι μια ακόμη ευκαιρία να προχωρήσουν αποφασιστικά τα κράτη-μέλη της ΕΕ να στηρίξουν και να λάβουν ουσιαστικά μέτρα.
Κων/νος Σ. Μαργαρίτης
Δημοσιογράφος
