Η τραγωδία του Αλιάκμονα και το στίγμα της ψυχικής ασθένειας.
Πώς η θλιβερή ιστορία της Βέροιας μπορεί να στιγματίσει τους ψυχικά ασθενείς ως επικίνδυνους για την κοινωνία. Ο κλινικός ψυχολόγος Νικόλαος Τάκης εξηγεί στο iatronet.gr.
Ένα κοριτσάκι 11 μηνών βρίσκει φρικτό θάνατο στα νερά του Αλιάκμονα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Η 29χρονη μητέρα του συλλαμβάνεται, οδηγείται στη δικαιοσύνη και προφυλακίζεται, κατηγορούμενη ως δράστιδα.
Ακολουθεί ένας καταιγισμός πληροφοριών, μαρτυριών και απόψεων από τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης για την βαριά ψυχική ασθένεια που φέρεται πως αντιμετώπιζε, τη νοσηλεία της σε ψυχιατρικές κλινικές, τον ρόλο των κοινωνικών υπηρεσιών, του οικογενειακού περιβάλλοντος, του πατέρα του παιδιού και ζητήματα που αφορούν την ικανότητα ενός ανθρώπου με αυτό το προφίλ να γίνει γονέας.
Πολλές από αυτές τις πληροφορίες είναι ατεκμηρίωτες και αποσπασματικές, ενώ η σύνθεσή τους δεν δημιουργεί μια καθαρή εικόνα της πραγματικότητας, υποστηρίζει ο διδάκτωρ κλινικής ψυχολογίας, Νικόλαος Τάκης (φωτογραφία).
Μιλώντας στο iatronet.gr επισημαίνει τον κίνδυνο περαιτέρω στιγματισμού των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας και δημιουργίας μιας στρεβλής εικόνας ότι είναι δυνητικά επικίνδυνοι για την κοινωνία.
Ο ίδιος παραπέμπει σε μελέτες που έχουν αποδείξει πως κάτι τέτοιο είναι λανθασμένο και υπογραμμίζει την ανάγκη ύπαρξης κατάλληλων δομών υποστήριξης, καλά στελεχωμένων από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό. Με τη συνδρομή τους, οι άνθρωποι με ψυχική ασθένεια μπορούν να παραμείνουν ένα ζωντανό και παραγωγικό κομμάτι της κοινωνίας.
Η ψυχική ασθένεια ως στίγμα
Ο κ. Τάκης αναγνωρίζει ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα, με κατάλληλα προγράμματα πρόληψης, αγωγής υγείας και εξοικείωσης της κοινότητας σε θέματα που έχουν να κάνουν με την ψυχοπαθολογία και τις ψυχικές διαταραχές. Ωστόσο, τονίζει ότι μένει ακόμη αρκετή δουλειά να γίνει.
“Με την οικονομική κρίση, σε μεγάλο βαθμό έχουν ατονήσει, αν όχι διακοπεί, διάφορα προγράμματα, λόγω της υποχρηματοδότησης, ενώ και η πανδημία ανέστειλε την διεξαγωγή κάποιων παρεμβάσεων στην κοινότητα”, σημειώνει.
- Διαβάστε: Βέροια: «Ξέφυγε από την προσοχή μου κι έπεσε μόνο του στο νερό» είπε στην απολογία της η 29χρονη
Παρατηρεί ότι στην θλιβερή υπόθεση που απασχολεί τις τελευταίες μέρες την δημοσιότητα “ακούμε εξαντλητικά πάρα πολλές πληροφορίες από μη ειδικούς, που δεν είναι διακριβωμένες και πληροφορίες που έχουν να κάνουν με το ιστορικό μιας κατάστασης πάρα πολύ ευαίσθητης”. Αυτό, όπως λέει, δημιουργεί μια πάρα πολύ αρνητική απεικόνιση στο σύνολό της, με πολύ αρνητικό αντίκτυπο σε θέματα ψυχικής ασθένειας.
“Νομίζω πως αυτές ακριβώς οι πρακτικές είναι που τροφοδοτούν το στίγμα, και τελικά σαν να επικρέμεται και να αιωρείται πίσω από αυτήν την ιστορία μια αίσθηση για την επικινδυνότητα των ανθρώπων που έχουν ψυχολογικά προβλήματα», αναφέρει για να προσθέσει: «εδώ τελικά σαν να επιβεβαιώνεται αυτή η πεποίθηση ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να φτάσουν στο απονενοημένο διάβημα της αυτοκτονίας, ή στην ανθρωποκτονία και στην παιδοκτονία”.
Ψυχική ασθένεια και εγκληματικότητα
Ο κλινικός ψυχολόγος παραπέμπει στην πραγματεία της καθηγήτριας ψυχολογίας και συγγραφέως, Φωτεινής Τσαλίγογλου, η οποία έπειτα από πολυετή επισταμένη έρευνα έχει καταλήξει πως τα ποσοστά επικινδυνότητας των ατόμων με ψυχική νόσο δεν είναι μεγαλύτερα από ό,τι στον γενικό πληθυσμό.
Παράλληλα, εντοπίζει ψύχραιμες φωνές, όπως του πολύπειρου σε κάλυψη εγκλημάτων δημοσιογράφου, Πάνου Σόμπολου, ο οποίος ανέφερε περιπτώσεις ανθρώπων που δεν έχουν κανένα πρόβλημα ψυχικής υγείας και δυστυχώς έχουν διαπράξει παρόμοιες εγκληματικές ενέργειες.
“Αυτοί οι άνθρωποι είναι μια πάρα πολύ ευάλωτη κοινωνική ομάδα, πάρα πολύ τραυματισμένη, η οποία υποφέρει τρομερά και δυστυχώς στιγματίζεται κάθε φορά, χωρίς να έχει την κατάλληλη υποστήριξη και προστασία, η οποία είναι αναγκαία αν θέλουμε να μιλάμε για οποιαδήποτε πιθανότητα βελτίωσης της ψυχικής ασθένειας”, επισημαίνει και προσθέτει: “είναι μια πραγματικότητα, η οποία όμως αντιμετωπίζεται.
Το κρίσιμο εδώ είναι η ανάγκη ύπαρξης δομών και φυσικά εύρυθμης λειτουργίας τους, που να αναλάβουν, να προστατεύουν και να υποστηρίζουν τους ανθρώπους αυτούς, παρά να κατηγορούμε τους ίδιους. Είναι κάτι που αφορά όλους μας”. Οι δομές αυτές, προσθέτει, πρέπει να είναι καλά στελεχωμένες, με προσωπικό κατάλληλα εκπαιδευμένο στο πολύ ευαίσθητο αντικείμενο.
Η οικογένεια και ο αδύναμος κρίκος
Αποφεύγοντας να κάνει εκτιμήσεις για την συγκεκριμένη υπόθεση της Ημαθίας, ο κ. Τάκης επισημαίνει την ανάγκη μεγαλύτερου σεβασμού σε ζητήματα απορρήτου και προστασίας μιας προβληματικής κατάστασης. “Σε μια σχεδόν ηδονοβλεπτική τάση, θέλουμε να δούμε από την κλειδαρότρυπα τι γίνεται μέσα σε μια προβληματική οικογένεια. Αυτός είναι ένας πολύ κακός σύμβουλος για την αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων», σχολιάζει και προσθέτει: «Αυτοί οι άνθρωποι να μην ξεχνάμε ότι υποφέρουν”.
Επικαλούμενος την βιβλιογραφία και την θεωρία των συστημάτων, επισημαίνει μια προσέγγιση που αναφέρει ότι ο άνθρωπος που αντιμετωπίζει ψυχική ασθένεια σε πολλές περιπτώσεις βγάζει ένα σύμπτωμα που αφορά όλη την οικογένεια, το σύστημα στο οποίο ανήκει. “Είναι, για να το πούμε σχηματικά, σαν ένας αδύναμος κρίκος», παρατηρεί και προσθέτει:
«Το πρόβλημα σε αυτούς τους ανθρώπους είναι πως σαν να χάνεται το όριο μεταξύ του μέσα και του έξω. Δεν μπορείς να καταλάβεις ακριβώς τι είναι πραγματικό, τι συμβαίνει μέσα σου και τι συμβαίνει έξω. Όμως είναι κάτι το οποίο και θεραπεύεται, αλλά και κάτι το οποίο με κατάλληλη παρακολούθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί με αρκετά μεγάλη επιτυχία”.
Κλείνοντας, υπογραμμίζει πως πάντα σε μια ομάδα υπάρχει σαν μια ανάγκη να περιθωριοποιηθεί ένα κομμάτι και να παίξει τον ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου.
“Και εδώ έχουμε υποχρέωση να συμβάλλουμε εμείς οι ειδικοί ψυχικής υγείας και όλοι οι κοινωνικοί φορείς και επιστήμονες: να φροντίζουμε αυτοί οι άνθρωποι να παραμένουν ως ένα κομμάτι ζωντανό και παραγωγικό της κοινωνίας. Γιατί αυτό γίνεται. Είναι αυτό που εύχομαι να συμβεί και από εδώ και πέρα”, καταλήγει.
