Το έθιμο των Λιγουτσιαρέων αναβίωσε ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας το πρωί της Κυριακής 31 Δεκεμβρίου στους δρόμους της Βέροιας.
Μια ομάδα νέων του Συλλόγου ντύθηκαν με βαριές κάπες και ζωσμένοι με πολλά κουδούνια στη μέση τους ξεκίνησαν το πρωί της Κυριακής από τον Σύλλογο συνοδευόμενοι από μέλη του ΔΣ.
Κατόπιν, ξεχύθηκαν στους δρόμους της πόλης, κάνοντας εκκωφαντικό θόρυβο με τα κουδούνια τους για να εξορκίσουν τα κακά πνεύματα, σύμφωνα με το έθιμο, τραγουδώντας ποικίλα κάλαντα.
Πρώτη επίσκεψη στο Δεσποτικό. Με θερμή υποδοχή από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτης μας, οι νέοι του Συλλόγου έψαλλαν τα πατροπαράδοτα Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα. Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Βέροιας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων συνεχάρη τον Σύλλογο για την αναβίωση του εθίμου και πρόσφερε κεράσματα.
Η επόμενη επίσκεψη έγινε στο Δημαρχείο της πόλης, όπου μας υποδέχθηκαν θερμά ο Δήμαρχος κ. Βοργιαζίδης Κωνσταντίνος και ο Αντιδήμαρχος Πολεοδομίας κ. Τσαχουρίδης Αλέξανδρος.
Κατόπιν τα μπουλούκια με τους Λιγουτσιάρηδες «πλημμύρισαν» τους δρόμους της πόλης μέσα στην αγορά. Επισκέπτονταν καταστήματα, έλεγαν κάλαντα και αναπαρίσταναν το έθιμο. Ιδιαίτερο χρώμα παράδοσης έδιναν με τη συνάντηση δυο μπουλουκιών και τη σύγκρουση μεταξύ τους.
Για ακόμα μια φορά ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας διατηρεί την Παράδοση μέσα από την αναβίωση εθίμων, μεταφέροντας την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά των Βλάχων με τις δραστηριότητές του τις γιορτινές μέρες στην πόλη μας.
Καλή χρονιά με υγεία, ειρήνη και αγάπη σε όλο τον κόσμο.
Ακολουθεί κείμενο από το αρχείο του Τάκη Γκαλαΐτση σχετικά με το έθιμο των Λιγουτσιαρέων στη Βέροια.
Λιγουτσιάρηδες στη Βέροια
Μέσα στα βαθιά χαράματα της Πρωτοχρονιάς, στους δρόμους και τα σοκάκια της Βέροιας, ως και τη δεκαετία του ’60, έβγαιναν οι λιγουτσιάρηδες. Ντυμένοι με τις βαριές κάπες και φορτωμένοι με πολλές σειρές κουδούνια ( είκοσι οκάδες το παιδί, τριάντα τα κουδούνια), για να εξορκίσουν με τον εκκωφαντικό θόρυβο τα κακά πνεύματα, , πήγαιναν παρέες παρέες σε σπίτια συγγενών και γνωστών και τραγουδούσαν ποικίλα κάλαντα.
Λιγουτσιάρης έρχιτι
Γινάρης ξημερώνει
Φραγκίτσα δω, Φραγκίτσα κει,
Φραγκίτσα πάει στη βρύση
με το γκιουρντάνι στο λιμό
με το σπαθί στη μέση
σα φέτο παλικάρια μου
σα φέτο και του χρόνου
Τα παιδάκια προσπαθούσαν να αναγνωρίσουν κάτω από τις χειροποίητες μάσκες κάποιο συγγενικό πρόσωπο, καθώς ο πατέρας τοποθετούσε νομίσματα πάνω στις πάλες, στα γυμνά σπαθιά τους. Μόνο ο αρχηγός ήταν ξέσκεπος. Τα τραγούδια των Λιγουτσιαρέων ήταν ποικίλα: στους τσελιγκάδες μιλούσαν για πρόβατα, στα παιδιά για γράμματα, στους νέους εύχονταν να βρουν ταίρι.
Δυο σημεία στο έθιμο των Λιγουτσιαρέων είναι άξια προσοχής. Αν ένα μπουλούκι από λιγουτσιάρηδες συναντιόταν με ένα άλλο, ακολουθούσε σύγκρουση. Αν υποχωρούσε το ένα και δήλωνε υποταγή, αναγκαζόταν να περάσει κάτω από το σχήμα Π που σχημάτιζε το μπουλούκι που νικούσε με τα σπαθιά του. Αυτό ανακαλεί στη μνήμη μας τη συνήθεια των Ρωμαίων που ανάγκαζαν τους ηττημένους να περνάνε κάτω από τα ακόντιά τους (sub iugulum iacere) σε ένδειξη υποταγής, συνήθεια που οδήγησε αργότερα στις αψίδες του Θριάμβου. Μνεία αυτού του εθίμου κάνουν οι άγγλοι αρχαιολόγοι Wace και Thomson στο βιβλίο τους Νομάδες των Βαλκανίων, οι οποίοι αναφέρουν ότι η σύγκρουση ανάμεσα σε δυο μπουλούκια , στη Βέροια γύρω στα 1911-1914, ήταν τόσο σφοδρή που ένας σκοτώθηκε, και από τότε αυτό το μέρος ονομάζεται ‘‘La ligutsiarlu’’
Το άλλο αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ οι Βλάχοι της Βέροιας αυτό το έθιμο το έχουν την Πρωτοχρονιά, οι Βλάχοι της Πίνδου και της Θεσσαλίας το Μάρτη, στις Αποκριές. Η εξήγηση είναι φανερή: το έθιμο είχε σχέση με την Πρωτοχρονιά που παλιότερα ήταν η πρώτη του Μάρτη, όπως προαναφέρθηκε. Όταν αργότερα, το 153 π.Χ., η αρχή του χρόνου μετατοπίστηκε το Γενάρη, οι Βλάχοι της Μακεδονίας μετέφεραν και το έθιμο το Γενάρη, ενώ οι υπόλοιποι το διατήρησαν το Μάρτη. Ορισμένοι το ταυτίζουν με το Rogatsiarlu , τα ρογκάτσια, από το λατινικό ρήμα rogo = ζητώ, και το ανάγουν στους ομίλους οπαδών που, στα ρωμαϊκά χρόνια, γυρνώντας από σπίτι σε σπίτι ζητούσαν ψήφο στις δημαρχιακές εκλογές. Μελετητές διαβλέπουν στο έθιμο ακόμη αρχαιότερες καταβολές και το συνδέουν με τη γέννηση του Δία και το χορό των Κουρητών, για να μην ακουστούν τα κλάματα του νεογέννητου Δία. Η επιστημονική ανάλυση και διερεύνηση του εθίμου θα επισημάνει τα διάφορα πολιτιστικά επίπεδα που συμφύρονται στο έθιμο αυτό.
Μόλις ξημέρωνε η Πρωτοχρονιά, πριν να ανατείλει ο ήλιος, οι Λιγουτσιάρηδες επέστρεφαν στα σπίτια τους.
Για το ΔΣ
Ο Πρόεδρος Ο Γενικός Γραμματέας
Πίσκος Δημήτριος Τσίρης Γεώργιος
