Τι φέρνει το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο για την Ελλάδα
Μείωση του χρέους κατ’ ελάχιστον κατά 1% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, τήρηση δημοσιονομικού αποθέματος 1,5% του ΑΕΠ, waiver για τους αναβαλλόμενους τόκους από τα ευρωπαϊκά δάνεια και μεγάλη πιθανότητα για εξαίρεση των αμυντικών δαπανών φέρνει το αναθεωρημένο πρόγραμμα σταθερότητας για την Ελλάδα.
Με την τελική συμφωνία σε πολλές κρίσιμες λεπτομέρειες (μεταξύ των οποίων και το καθεστώς των αμυντικών δαπανών) να αναβάλλονται ίσως για μια νέα συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ προς το τέλος του μήνα, η προεδρεύσουσα Ισπανία προωθεί και τη νομοθετική διαδικασία. Στην κατεύθυνση αυτή δημοσιοποίησε τα προκαταρτικά νομικά κείμενα του νέου συμφώνου, τα οποία -όπως είναι φυσικό- θα συμπληρωθούν μετά την οριστικοποίηση και των λεπτομερειών των νεών δημοσιονομικών κανόνων.
Όπως περιγράφεται στο κείμενο των 45 σελίδων για τις βασικές αλλαγές που έχουν συμφωνηθεί, τα όρια για τα κράτη μέλη παραμένουν ως έχουν. Ανώτατο όριο ελλείμματος θα είναι το 3% του ΑΕΠ και του χρέους το 60% του ΑΕΠ. “Όσες χώρες αποκλίνουν σε κάποιο από τα δύο μεγέθη ή και στα δύο μεγέθη, θα πρέπει να κάνουν διορθώσεις” με τους κανονισμούς να είναι λίγο αυστηρότεροι για κράτη με χρέος πάνω από 90% του ΑΕΠ, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία.
Συγκεκριμένα τα κράτη με χρέος πάνω από 80% του ΑΕΠ θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να παρουσιάζουν ετήσια μείωση κατ’ ελάχιστο 1% του ΑΕΠ. Στις χώρες με χρέος μεταξύ 60% και 90% του ΑΕΠ, η ετήσια υποχρέωση μείωσης του χρέους θα είναι 0,5% του ΑΕΠ.
Στο κείμενο αναφέρεται ότι ειδικά για την Ελλάδα θα υπάρξει ειδική μεταχείριση στους τόκους του χρέους της. Συγκεκριμένα στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2018 για τη διευθέτηση του χρέους, οι τόκοι για τα δάνεια του ESM και του EFSF πήραν νέα περίοδο χάριτος μέχρι και το 2032. Το 2033 το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους θα εκτοξευτεί κοντά στο 20%. Στο κείμενο για τους δημοσιονομικούς κανόνες προβλέπεται ότι η Κομισιόν δεν θα προσμετρήσει τους εξ αναβολής τόκους στις δαπάνες της χώρας.
Το έλλειμμα και το νέο δημοσιονομικό απόθεμα
Σε ό,τι αφορά το έλλειμμα τονίζεται ότι οι χώρες που αποκλίνουν θα παρουσιάσουν μια πορεία αποκλιμάκωσής του, ώστε να παραμένει σταθερά κάτω από το 3% του ΑΕΠ . Μάλιστα στην κατεύθυνση της πραάλληλης διατήρησης μιας διατηρίσιμης ανάπτυξης εισάγεται και ο θεσμός της διατήρησης εντός δημοσιονομικού αποθέματος που θα διασφαλίζει ότι θα εξελίσσεται η δημοσιονομική προσαρμογή χωρίς να απειλείται η ανάπτυξη. Ποσοτικά το ύψος του δημοσιονομικού αποθέματος για χώρες με χρέος πάνω από 90% του ΑΕΠ, όπως η Ελλάδα, θα είναι 1,5% του ΑΕΠ, ενώ στις χώρες με χρέος κάτω από 90% θα είναι 1% του ΑΕΠ.
Τα πολυετή δημοσιονομικά σύμφωνα
Ο ορισμός και η παρακολούθηση των στόχων θα εντάσσονται σε 4ετή δημοσιονομικά πλάνα που θα μπορούν να πάρουν παράταση έως και 3 χρόνια σε ακραίες περιπτώσεις χρέους όπως αυτή της Ελλάδας. Στα σύμφωνα αυτά, εκτός από την εξέλιξη των μεγεθών, το κράτος-μέλος θα πρέπει να δεσμεύεται σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα εξελίσσεται παράλληλα με την δημοσιονομικό προσαρμογή του κάθε κράτους-μέλους. Ο στόχος και το πακέτο επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων θα μπορούν να αλλάξουν δύσκολα και αφού αυτό αιτιολογηθεί επαρκώς στην Κομισιόν.
Βασικό κριτήρια για τις δημοσιονομικές επιδόσεις του κάθε κράτους-μέλους της ΕΕ θα είναι η οροφή καθαρών πρωτογενών δαπανών, η οποία συμφωνείται εκ των προτέρων για κάθε χρόνο με την Επιτροπή. Στους δημοσιονομικούς στόχους η Κομισιόν θα διατηρήσει το δικαίωμα να ορίζει το δομικό πρωτογενές αποτέλεσμα της κάθε χρονιάς ώστε να διατηρείται η σταθερή μείωση του ελλείματος.
Τονίζεται επίσης ότι αν η Επιτροπή διαπιστώσει ότι κάποια χώρα καθυστερεί τη δημοσιονομική της προσαρμογή θα μπορεί η ίδια να χαμηλώσει την οροφή των δαπανών ώστε να την επιταχύνει.
Ωστόσο, και στο νομικό κείμενο διατηρείται ο όρος της προσωρινής και κατά περίπτωση ενεργοποίησης της ρήτρας συνολικής διαφυγής σε περίπτωση που ένα κράτος αντιμετωπίσει έκτακτη οικονομική επιβράδυνση. Η διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής θα ξεκινά πάλι μόλις η χώρα ξεπεράσει το πρόβλημα.
Ο έλεγχος
Ο έλεγχος ορθής υλοποίησης των πολυετών συμφώνων θα ασκείται σε πραγματικό χρόνο με την ανταλλαγή στοιχείων του κράτους-μέλους και της Επιτροπής και θα πιστοποιείται από μια ετήσια έκθεση της Επιτροπής με την βαθμολογία που θα συγκεντρώνει το κάθε κράτος-μέλος.
Πριν την έγκρισή τους από την Επιτροπή, τα πολυετή δημοσιονομικά πλάνα πλάνα θα πρέπει να εγκρίνονται από τα εθνικά κοινοβούλια. Μάλιστα θα υπάρχει η δυνατότητα να υπάρχει διαβούλευση με τις κοινοτικές αρχές πριν οριστικοποιηθούν οι απαιτήσεις σε στόχους και μεταρρυθμίσεις του προγράμματος. Επίσης θα υπάρχει η δυνατότητα μια νέα Κυβέρνηση που εκλέγεται σε κάποιο κράτος-μέλος να μπορεί να καταθέτει ένα αναθεωρημένο πολυετές δημοσιονομικό σχέδιο με στόχος και μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να συμφωνήσει και η Επιτροπή και το συμβούλιο.
