Τα τσιφλίκια των βασιλιάδων σε Ηλεία και Ημαθία
Η «ξεχασμένη» ιστορία της Μανωλάδας αποτέλεσε μεγάλο σκάνδαλο του 19ου αιώνα.
Βασιλικό «τσιφλίκι» ήταν, για πολλά χρόνια, η εύφορη γη της Μανωλάδας, με τους κατοίκους της να έχουν μετατραπεί σε δουλοπάροικους, χωρίς δικαιώματα, αντιμετωπίζοντας την απειλή του διωγμού από τη γη τους.
Η «ξεχασμένη» ιστορία της περιοχής, που φανερώνει τις φεουδαρχικές αντιλήψεις του Παλατιού και τις αρπακτικές διαθέσεις του, αποτέλεσε μεγάλο σκάνδαλο του 19ου αιώνα, κατά πολλούς, ίσως, το μελανότερο σημείο της πολιτικής σταδιοδρομίας του Χαρίλαου Τρικούπη.
Επίσης, το 1914, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, παππούς του τελευταίου βασιλιά της Ελλάδας, είχε πάρει άλλη μία μεγάλη δασική έκταση στο Βέρμιο, στη θέση Γολέμα Ρέκα ή Μεγάλο Ρέμα (σημερινό Ροδοχώρι) στην Ημαθία, από την κυβέρνηση Βενιζέλου, πριν διαταραχθούν οι σχέσεις των δύο ανδρών.
Προφανώς, λόγω του αγροτικού ενδιαφέροντος της Μανωλάδας για σημαντικό αριθμό κατοίκων, που έχαναν τη γη τους, αλλά και για αντιπολιτευτικούς λόγους, η απόφαση του Τρικούπη να παραχωρήσει ως δώρο για την ενηλικίωσή του στον τότε διάδοχο Κωνσταντίνο την τεράστια έκταση προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις.
Μερικούς μήνες νωρίτερα, ο Τρικούπης παραλαμβάνοντας τη διακυβέρνηση από τον δημοκόπο Θ. Δηλιγιάννη προκηρύσσει εκλογές οι οποίες επρόκειτο να διεξαχθούν στις 4 Ιανουαρίου 1887. Ομως, αυτή τη φορά επέλεξε να κολακεύσει το Παλάτι για να έχει την εύνοιά του.
Ετσι, αφού ως «υπηρεσιακός» πρωθυπουργός διοργάνωσε μεγάλες και δαπανηρές γιορτές για την ενηλικίωση του διαδόχου (1η Δεκεμβρίου 1886) και για τη συμπλήρωση 25 χρόνων από τη βασιλεία του πατέρα του, Γεώργιου, μετά την επικράτησή του στις εκλογές, προώθησε νομοσχέδιο με το οποίο παραχωρούσε στον Κωνσταντίνο ετήσια επιχορήγηση 200.000 δραχμών, ποσό πολύ μεγάλο για την εποχή, και τη Μανωλάδα.
Ακόμα, με το νομοσχέδιο,που κατέθεσε ο ίδιος ο Τρικούπης στη Βουλή, παραχωρούνταν η αρχηγία του στρατού και του στόλου στα παιδιά και τα εγγόνια του βασιλιά.
Στη συζήτηση, στη Βουλή, από τις 19 μέχρι και τις 21 Μαΐου 1887, οι βουλευτές Αχαΐας και Ηλιδος -ενιαία τότε περιφέρεια της αντιπολίτευσης- θα κάνουν σημαντικές καταγγελίες, που αργότερα θα αποδειχθούν σωστές, τόσο για την έκταση που παραχωρήθηκε όσο και για τις συνέπειες στους κατοίκους.
Θα τονίσουν (Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος) ότι το νομοσχέδιο είναι «υψίστης εθνικής και οικονομικής σημασίας» διότι αφορά την παραχώρηση (Ανδρέας Παπαγιαννακόπουλος) «γαίας αξίας πολλών δεκάδων εκατομμυρίων δραχμών αλλά και τους επί των γαιών τούτων εγκατεστημένους Ελληνας πολίτας» και λόγω «των επιβλαβών συνεπειών, ας δύναται να έχη δι’ ολόκληρους πληθυσμούς των επαρχιών Ηλείας, Καλαβρύτων και Πατρών».
Ακόμα, θα ζητήσουν να γίνει μυστική ψηφοφορία, την οποία ο Τρικούπης αρνείται πεισματικά και η πλειοψηφία που διαθέτει στη Βουλή απορρίπτει το αίτημα.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, η παραχώρηση έπρεπε να γίνει για να αυξηθεί το εισόδημα του διαδόχου (!) και για να εφαρμοστεί καλλιέργεια-πρότυπο…
«Οι λόγοι ούτοι είναι φαινομενικοί. Οπισθεν αυτών κρύπτεται ο αληθής, (…) ότι οι σήμερον κυβερνώντες (…) ηθέλησαν να επιδείξωσιν υπέρμετρον ζήλον και εξαιρετικήν εύνοιαν υπέρ του Βασιλέως και του Διαδόχου», είχε πει ο βουλευτής Παπαγιαννακόπουλος, ενώ ο Τρικούπης, όπως έγινε πολλές φορές αργότερα από φιλοβασιλικές κυβερνήσεις, κατηγόρησε τους διαφωνούντες ότι δείχνουν «ανευλάβειαν προς τον Θρόνον»….
Κατά τη συζήτηση, προέκυψε ότι παραχωρούσε «δάση πολύτιμα, γαίας απεράντου εκτάσεως και πρώτης ποιότητος, καλλιεργημένα και μη, μοναστηριακά κτήματα, χωρία ολόκληρα μετά των κατοίκων των, προς ίδρυσιν δουλοπαροικίας και (….) τρία ολόκληρα ιχθυοτροφεία!». Εκτεινόταν από τον Δήμο Δύμης (στη σημερινή κωμόπολη της Κάτω Αχαΐας) μέχρι τον σημερινό Δήμο Βουπρασίας, συμπεριλαμβανόμενων εκτάσεων στην περιοχή της Καλαβρύτων.
Κατά τα επίσημα σχέδια, που αμφισβητήθηκαν έντονα, οι παραχωρούμενες εκτάσεις ήταν 250.000 στρέμματα και η αξία τους ανερχόταν σε 1,5 εκατ. δραχμές. Ωστόσο, υποστηρίχτηκε ότι ήταν τουλάχιστον 400.000 στρέμματα και η αξία τους 25 εκατ. δραχμές.
Τελικά, το νομοσχέδιο ψηφίστηκε από την πλειοψηφία, ενώ η παράταξη του Δηλιγιάννη… απέδρασε διά της αποχής για να μη διαταράξει περισσότερο τις σχέσεις της με το Παλάτι με μια καταψήφιση. Ο μοναδικός βουλευτής που ψήφισε «όχι» (κατά) ήταν ο βουλευτής Κραναίας (Κεφαλονιάς) Γεράσιμος Μουσούρης, λόγιος, εκδότης τοπικής εφημερίδας.
Ο νόμος δημοσιεύτηκε στις 29 Μαΐου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και καθώς η αρίθμηση των νόμων γινόταν με ελληνικά γράμματα, συμπτωματικά, οι αριθμοί σχημάτιζαν τη λέξη «ΑΥΛΗ» (1438).
Στις θυελλώδεις συζητήσεις τέθηκε έντονα το θέμα των κατοίκων που θα μετατρέπονταν σε δουλοπάροικους ή θα διώκονταν από τους χωροφύλακες.
Πραγματικά, 11 χρόνια μετά, η εφημερίδα των Πατρών «Νεολόγος» αναδεικνύει ότι ο διάδοχος δεν έχει… πατήσει ποτέ στο κτήμα του, επιστάτες λειτουργώντας ανεξέλεγκτα, με την κάλυψη των χωροφυλάκων, κατέστρεφαν το δάσος Ρουπακίου και τα βοσκοτόπια, ενώ οι κάτοικοι απειλούνταν διαρκώς με απομάκρυνση από κτήματα.
«Οι χωρικοί έλεγαν ότι οι άνθρωποι του διαδόχου καταπατούν τα κτήματά τους, τους διώχνουν από αυτά, τους πιέζουν οι χωροφύλακες, ότι δεν γνωρίζουν ακόμη ποια είναι τα όρια του κτήματος από το οποίο τους διώχνουν, ότι ζητούν χέρσα γη για καλλιέργεια και δεν τους δίνουν», έγραφε η εφημερίδα, η οποία σημείωνε «διατί να μην είναι εισέτι γνωστά τα όρια του Διαδοχικού κτήματος;».
Τα προβλήματα συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια και τον Φεβρουάριο του 1911, με αφορμή συζήτηση επερώτησης στη Βουλή, ο βουλευτής Αχαΐας και Ηλιδας Διον. Γκλαβάς διερωτήθηκε «κατά πόσον δύναται να θεωρήται επιτετραμμένον, ίνα ο μέλλων Βασιλεύς της Ελλάδος ανέχεται να ασκήται τοιαύτη δουλεία εις βάρος του λαού της Ηλείας», για να συναντήσει την οργισμένη αντίδραση του Βενιζέλου, που κι αυτός έκανε λόγο για «επίθεση» στον διάδοχο.
Οταν, μάλιστα, ένας άλλος βουλευτής (Λ. Φλαμής) μίλησε για αντισυνταγματική παραχώρηση, ο πρόεδρος της Βουλής Νικόλαος Στράτος, που δύο χρόνια αργότερα εγκατέλειψε το κόμμα του Βενιζέλου και πέρασε στους αντιβελιζελικούς, απαγόρευσε τη συζήτηση!
Το 1914 η κυβέρνηση Βενιζέλου παραχώρησε και την έκταση στην Ημαθία στον «τσιφλικά» βασιλιά.
Η «περιπέτεια» και των δύο εκτάσεων τελείωσε, τρεις μήνες μετά την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου από τον θρόνο, τον Ιανουάριο του 1923, οπότε η επαναστατική κυβέρνηση του Νικόλαου Πλαστήρα με απόφασή της (υπ’ αριθμ. 122/32) διέταξε την επαναφορά τους στο Δημόσιο. Αργότερα, άρχισε η διανομή γης σε κατοίκους και πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.
Πηγή: efsyn.gr
