Οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, που υπογράφηκαν το 1959 μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας, ήταν οι Συνθήκες με τις οποίες τερματίστηκε η βρετανική κυριαρχία επί της Κύπρου και ιδρύθηκε ανεξάρτητο Κυπριακό κράτος.
Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου είχαν υπογραφεί η μεν πρώτη στο ξενοδοχείο Ντόλτερ της Ζυρίχης στις 11 Φεβρουαρίου του 1959 από τους Κωνσταντίνο Καραμανλή και Αντνάν Μεντερές, πρωθυπουργό της Τουρκίας, η δε δεύτερη στο Λάνκαστερ Χάουζ του Λονδίνου στις 19 Φεβρουαρίου του 1959, από τους δύο προαναφερθέντες συν τον Βρετανό ομόλογό τους Χάρολντ Μακμίλαν, ενώ κάποια συνημμένα κείμενα είχαν υπογραφεί από τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριο Γ’ και τον αντιπρόεδρο Φαζίλ Κιουτσούκ, οι οποίοι είχαν γνώση του συνόλου των συμφωνιών.
Στις διαπραγματεύσεις που έλαβαν μέρος στην Ζυρίχη, με ημερομηνία έναρξης 5 Φεβρουαρίου 1959, συμμετείχαν η Ελλάδα και η Τουρκία. Κύπριοι πολιτικοί δεν ήταν παρόντες. Στην ελληνική αποστολή συμμετείχαν ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο υπουργός Εξωτερικών Αβέρωφ, ο πρέσβης Ξανθόπουλος-Παλαμά, ο διπλωμάτης Δημήτριος Μπίτσιος και μερικοί άλλοι. Στην Τούρκικη αποστολή συμμετείχαν ο Τούρκος πρωθυπουργός Μεντερές, ο υπουργός εξωτερικών Φατίν Ζορλού και άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι. Η διαπραγμάτευση γινόταν μεταξύ των δυο υπουργών εξωτερικών, ενώ οι πρωθυπουργοί είχαν συνεχή ενημέρωση στις σουϊτες τους.
Το σημαντικότερο ζήτημα ήταν η στρατιωτική παρουσία που ήθελαν να είχαν οι Τούρκοι. Η ελληνική πλευρά δεχόταν την ύπαρξη ενός τιμητικού αγήματος, 100 περίπου τούρκων, όμως η Τουρκία ήθελε αρκετά μεγαλύτερο. Τελικά με παρέμβαση των πρωθυπουργών, λύθηκε το πρόβλημα με αναλογία 950 ελλήνων και 650 τούρκων στρατιωτικών. Μετα λύθηκε το ζήτημα του πολιτεύματος- η Τουρκία ζήταγε ομοσπονδία και η Ελλάδα επιχειρηματολογούσε πως μπορεί να οδηγήσει στην διχοτόμηση. Τελικά κατάληξαν στην προεδρευόμενη δημοκρατία, με έλληνα πρόεδρο και τούρκο αντιπρόεδρο, ο οποίος θα διέθεται βέτο για μια σειρά ζητημάτων στην άμυνα, εξωτερική πολιτική και αλλού.
Τόσο το κοινοβούλιο όσο και η δημόσια διοίκηση θα είχε αναλογία ελλήνων και τούρκων 70/30. Σε περίπτωση συγκρούσεων θα λειτουργούσε το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο θα είχε 3 δικαστές, έναν Ελληνα, ένα Τούρκο και ένα ουδέτερο. Επιπλέον, συμφωνήθηκαν η συνθήκη Εγγύησης και η συνθήκη Συμμαχίας, οι οποίες θα είχαν συνταγματική ισχύ. Πέρα από αυτές τις συμφωνίες, οι Καραμανλής και Μεντερές, συμφώνησαν σε μια μυστική συμφωνία κυριών 5 σημείων, η οποία προέβλεπε την ένταξη της Κύπρου στον ΝΑΤΟ, οτι θα ασκούσαν επιρροή για να τεθεί εκτός νόμου το κομμουνιστικό κόμμα, ο πρώτος στρατιωτικός διοικητής θα αποφασιζόταν με κλήρο και πως θα κήρυσσαν γενική αμνηστία.
Η συμφωνία απέτρεπε μεν την διχοτόμηση του σχεδίου Μακμίλλαν, όμως περιείχε ένα δομικό σφάλμα: το δικαίωμα των τουρκοκυπρίων σε βέτο, θα μπορούσε να δημιουργήσει αρκετά προβλήματα. Τότε κανείς δεν είχε προβλέψει πως η συγκεκριμένη διάταξη θα εξελισσόταν σε δυναμίτη. Αυτό που σκεφτόντουσαν ήταν να αποσπάσουν την συμφωνία των Βρετανών, του Μακαρίου και του Γρίβα.
Η συμφωνία της Ζυρίχης, περιληπτικά, προέβλεπε:
Πολίτευμα: Προεδρικό με Ελληνα πρόεδρο και Τουρκο αντιπρόεδρο, εκλεγμένους από την ελληνική και την τουρκική κοινότητα αντίστοιχα, με θητεία πέντε ετών. Ο αντιπρόεδρος είχε δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) σε θέματα άμυνας, εξωτερικής πολιτικής και εσωτερικής ασφάλειας.
Βουλή των αντιπροσώπων: Δημιουργία δύο Κοινοτικών Συνελεύσεων (ελληνικής και τουρκικής), μιας ενιαίας Βουλής Αντιπροσώπων με αναλογία 70/30 Ελλήνων και Τούρκων. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία, εκτός για θέματα νομοθεσίας δήμων και φορολογικών νομοσχεδίων για τα οποία ήταν απαραίτητη χωριστή πλειοψηφία.
Υπουργικό Συμβούλιο: θα απαρτίζεται από επτά Ελληνες και τρεις Τούρκους, ενώ απαραίτητα ένα των υπουργείων Αμύνης, Εξωτερικών ή Οικονομικών θα έπρεπε πάντα να δίνεται σε Τούρκο υπουργό.
Δημόσια διοίκηση: από 70% Ελληνες και 30% Τούρκους.
Στρατός: 60% Έλληνες, 40% Τούρκοι
Δικαστική εξουσία: δημιουργία του Ανωτάτου και του Συνταγματικού δικαστηρίου.
Δημοτική αυτοδιοίκηση: Δημιουργία χωριστών δήμων (ελληνικών και τουρκικών) στις πέντε μεγάλες πόλεις της Κύπρου.
Πηγή: el.wikipedia.org
