Έρχονται αυτόματες κατασχέσεις- Άμυνα με τον εξωδικαστικό
Εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι θα βρεθούν πολύ σύντομα αντιμέτωποι με το ηλεκτρονικό σύστημα αυτόματων κατασχέσεων από την εφορία, καθώς έχουν εκκρεμείς οφειλές που ξεπερνούν τα 500 ευρώ.
Νομικοί τονίζουν ότι η προσφυγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό μπορεί να αποτελέσει ιδανική διέξοδο από τις διαδικασίες των μέτρων αναγκαστικής είσπραξης, που όταν ενεργοποιηθεί το σύστημα Eispraxis θα ενεργοποιούνται με συνοπτικές διαδικασίες για ακίνητα, αλλά και για στοιχεία κινητής περιουσίας, όπως οι τραπεζικοί λογαριασμοί.
Το σύστημα Eisrpaxis προγραμματιζόταν να τεθεί σε λειτουργία μέσα στο α’ εξάμηνο του 2024, αλλά αναμένεται αυτό να γίνει το φθινόπωρο. Πρόκειται για ένα σύστημα πληροφορικής που θα επεκταθεί σε όλες τις Δ.Ο.Υ. της χώρας και στα Τελωνεία, με στόχο την ταχύτερη είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Συνυπόχρεοι σύζυγοι και εταίροι
Το μέτρο των κατασχέσεων, στις οποίες περιλαμβάνεται και δέσμευση λογαριασμών (κατάσχεση εις χείρας τρίτου), θα εφαρμοσθεί εντατικά. Οι κατασχέσεις λογαριασμών δεν θα περιορίζονται στον βασικό υπόχρεο, αλλά θα επεκτείνονται με αυτόματες διαδικασίες και στα συνυπόχρεα πρόσωπα, που είναι οι σύζυγοι και οι εταίροι.
Στόχος είναι επίσης, τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης (κατασχέσεις κινητών, ακινήτων περιουσιακών στοιχείων, πλειστηριασμοί και ποινικές διώξεις) να εφαρμοστούν σε τουλάχιστον 70% των οφειλετών με ληξιπρόθεσμες οφειλές. Σημειώνεται ότι στο στόχαστρο για κατασχέσεις βρίσκονται σχεδόν 600.000 φορολογούμενοι οι οποίοι εμφανίζονται να χρωστούν ποσά άνω των 500 ευρώ, ξεπερνώντας το όριο για την ενεργοποίηση των κατασχέσεων.
Ειδικότερα, το σύνολο των οφειλετών (φυσικά και νομικά πρόσωπα) προς τη Φορολογική Διοίκηση είναι 4.645.591 ΑΦΜ. Από αυτούς, στους 2.112.703 είναι δυνατή η λήψη αναγκαστικών μέτρων (κατασχέσεις τραπεζικών καταθέσεων, μισθών και συντάξεων κ.λπ.), μέτρα τα οποία έχουν ήδη επιβληθεί σε 1.520.015 οφειλέτες. Έτσι, απομένουν 592.688 οφειλέτες, οι οποίοι είναι υποψήφιοι για κατασχέσεις με τις νέες διαδικασίες που φέρνει το Eispraxis.
Προφίλ οφειλέτη και ηλεκτρονικός φάκελος
Ειδικότερα, η νέα εφαρμογή επιτρέπει στην ΑΑΔΕ να καταρτίζει ένα προφίλ για κάθε οφειλέτη με στοιχεία όλης της περιουσίας, τα οποία αντλούνται από άλλους φορείς, όπως είναι το MyAADE, το Taxisnet, το Icisnet, το Elenxis, το Κτηματολόγιο το ΓΕΜΗ, ο ΕΦΚΑ, ΚΕΑΟ, το σύστημα Εργάνη.
Συγχρόνως, το Eispraxis θα ανταλλάσσει στοιχεία και πληροφορίες με κράτη- μέλη της Ε.Ε. για φορολογούμενους που έχουν εισοδήματα ή συναλλαγές με άλλες χώρες.
Για κάθε οφειλή θα δημιουργείται ηλεκτρονικός φάκελος, ο οποίος θα ενημερώνεται σε πραγματικό χρόνο για τις ενέργειες και τα μέτρα που έχουν ληφθεί. Αναφορικά με τους συνυπόχρεους, το Eispraxis θα παρακολουθεί και όλους όσους εμπλέκονται σε κάθε υπόθεση οφειλής όπως οφειλέτες, σύζυγοι, συνυπόχρεοι, εγγυητές, νόμιμοι εκπρόσωποι (με αποτύπωση της περιόδου εκπροσώπησης), συσχετιζόμενες Επιχειρήσεις (Όμιλοι, Απορροφήσεις, Συγχωνεύσεις).
Ακόμη, θα ενσωματώνει και ένα νέο αυτοματοποιημένο σύστημα ενημέρωσης οφειλετών για την τήρηση των ρυθμίσεων τους, ώστε να προειδοποιούνται όταν πρόκειται να χάσουν τις ρυθμίσεις στις οποίες έχουν ενταχθεί. Η εφαρμογή περιλαμβάνει αποστολή και διαχείριση ηλεκτρονικών κοινοποιήσεων, ειδοποιήσεων και επιδόσεων και αυτοματοποίηση της λήψης μέτρων είσπραξης.
Νομικοί σημειώνουν ότι όσοι βρεθούν αντιμέτωποι με τις νέες διαδικασίες αυτόματης κατάσχεσης μπορούν να προστατευθούν μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού. Όπως σημειώνει η δικηγόρος Κωνσταντίνα Λεκκάκου σε σχετικό άρθρο της, «φρένο» στα αναγκαστικά μέτρα του Δημοσίου, μπορεί να θέσει ο εξωδικαστικός μηχανισμός.
Η ίδια τονίζει ότι «η αίτηση στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού δύναται να εξαγάγει μία ρεαλιστική και βιώσιμη λύση, για την αποπληρωμή των οφειλών, αποτελώντας αρωγό του οφειλέτη και δίνοντάς του την ευκαιρία, να ρυθμίσει μια και καλή, ακόμα και σε περίπτωση που δεν κατάφερε να τηρήσει προηγούμενη ρύθμιση, πολύ λιγότερων δόσεων, από αυτές που προσφέρει ο εξωδικαστικός.
Προκειμένου το Δημόσιο να “πειστεί”, ότι ο οφειλέτης έχει αληθινή πρόθεση να ρυθμίσει τις οφειλές του, η λύση του εξωδικαστικού μηχανισμού αποτελεί μονόδρομο, καθώς ο οφειλέτης δεν διατρέχει κίνδυνο κατάσχεσης, μέχρι να εξαχθεί η προτεινόμενη ρύθμιση, από τον αλγόριθμο της πλατφόρμας, αφού η εφαρμογή «Eispraxis» θα «διαβάζει» τη διαδικασία υπαγωγής σε αυτόν.
Να σημειωθεί, ότι, μέχρι σήμερα, το σύνολο των οφειλών που έχουν ρυθμιστεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό ή αναμένουν έγκριση, ανέρχεται στα 7,2 δισ. ευρώ».
Ποιοί κινδυνεύουν
Στο στόχαστρο των εισπρακτικών υπηρεσιών της ΑΑΔΕ βρίσκονται σχεδόν 600.000 φορολογούμενοι οι οποίοι εμφανίζονται να χρωστάνε στην εφορία ποσά άνω των 500 ευρώ, ξεπερνώντας το όριο για την ενεργοποίηση των κατασχέσεων.
Η ΑΑΔΕ με οδηγό διευκρινίζει πώς και πότε επιβάλλονται κατασχέσεις κινητών και ακινήτων εναντίον των οφειλετών, καθώς και πότε κλιμακώνονται μέχρι και σε δεσμεύσεις και πλειστηριασμούς ακινήτων.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ, στο τέλος του περασμένου Απριλίου το σύνολο των οφειλετώνπρος τη Φορολογική Διοίκηση ανήλθε σε 4.645.591 ΑΦΜ (φυσικά και νομικά πρόσωπα).
Για τους 2.112.703 είναι δυνατή η λήψη αναγκαστικών μέτρων (κατασχέσεις τραπεζικών καταθέσεων, μισθών και συντάξεων κ.λπ.).
Μέτρα έχουν ήδη επιβληθεί σε 1.520.015 φορολογούμενους οφειλέτες. Απομένουν 592.688, οι οποίοι για την ώρα ξεφεύγουν από τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης της ΑΑΔΕ, αλλά εφόσον δεν τακτοποιήσουν τα χρέη τους, θα τα υποστούν προσεχώς, εάν δεν έχουν ήδη επιβληθεί.
Αντίθετα δεν κινδυνεύουν άμεσα με κατασχέσεις οι 2.532.888 οφειλέτες, καθώς το χρέος τους είναι κάτω 500 ευρώ.
Η κλιμάκωση των μέτρων
Για τους 592.688 οφειλέτες τα εισπρακτικά μέτρα κλιμακώνονται ανάλογα με το ύψος του χρέους και τον χρόνο που αυτά κατέστησαν ληξιπρόθεσμα.
Όπως εξηγεί η ΑΑΔΕ στο Εγχειρίδιο που εξέδωσε, για την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο που δεν έχουν υπαχθεί σε νομοθετική ρύθμιση μπορεί να ληφθούν κατά την κρίση του Προϊσταμένου της αρμόδιας για την επιδίωξη της οφειλής Υπηρεσίας, τα προβλεπόμενα μέτρα που είναι:
• Κατάσχεση ακινήτων
• Κατάσχεση κινητών και απαιτήσεων που βρίσκονται στα χέρια του οφειλέτη ή τρίτου
• Ποινική δίωξη και λήψη σε βάρος του οφειλέτη διοικητικών, ασφαλιστικών και δικαστικών μέτρων, όταν το ποσό της οφειλής υπερβαίνει το ποσό των 100.000 ευρώ και δεν τακτοποιούνται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων (4) μηνών
Ωστόσο στο Εγχειρίδιο διευκρινίζονται τα ακόλουθα:
• Δεν επιβάλλεται κατάσχεση ακινήτων, καθώς και κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη, κατά των οφειλετών που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές από κάθε αιτία (για την καταβολή των οποίων ευθύνεται ως πρωτοφειλέτης, συνυπόχρεος, εγγυητής, κ.λπ.) συνολικού ποσού πεντακοσίων (500) ευρώ, πλην του μέτρου της κατάσχεσης στα χέρια τρίτων.
Δηλαδή στον φορολογούμενο που χρωστάει έως 500 ευρώ, δεν του κατάσχονται τραπεζικές καταθέσεις, αλλά μπορεί να κατασχεθούν ποσά εις χείρας τρίτων, ήτοι μισθοδοσία, σύνταξη, είσπραξη ενοικίου κ.λπ. Στο ανωτέρω ποσό δεν περιλαμβάνονται οι προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, οι τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής ή και πρόστιμα εκπρόθεσμης καταβολής.
• Δεν γίνεται κατάσχεση μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων εφόσον το συνολικό ποσό αυτών μηνιαίως, αφαιρουμένων των υποχρεωτικών εισφορών είναι μικρότερο των χιλίων (1.000) ευρώ. Στις περιπτώσεις που υπερβαίνει το ποσόν αυτό, επιτρέπεται η κατάσχεση του 50% του ποσού πέρα από τα 1.000 ευρώ (δηλαδή 250 ευρώ στα 1.500), καθώς και του ολόκληρου του ποσού πάνω από τα 1.500 ευρώ.
• Καταθέσεις σε ένα και μοναδικό ατομικό ή κοινό λογαριασμό είναι ακατάσχετες μέχρι του ποσού των 1.250 ευρώ, μηνιαίως, για κάθε φυσικό πρόσωπο και σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα. Για την εφαρμογή της διάταξης αυτής απαιτείται η υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα της Φορολογικής Διοίκησης, με την οποία γνωστοποιείται από το φυσικό πρόσωπο ένας μοναδικός λογαριασμός.
Στην περίπτωση που υπάρχει λογαριασμός περιοδικής πίστωσης μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων γνωστοποιείται αποκλειστικά και μόνο ο λογαριασμός αυτός.
Κατασχέσεις ακινήτων
Για οφειλές μεγάλου ύψους η εφορία προχωρεί σε δεσμεύσεις, κατασχέσεις και πλειστηριασμούς ακινήτων του οφειλέτη, από τους οποίους εξαιρείται, υπό προϋποθέσεις, μόνο η α΄ κατοικία.
Σύμφωνα με το Εγχειρίδιο της ΑΑΔΕ, του πλειστηριασμού των ακινήτων προηγείται η κατάσχεση. Πριν από τη διενέργεια οποιασδήποτε πράξης εκτέλεσης, καθίσταται υποχρεωτική η κοινοποίηση από τη φορολογική διοίκηση ατομικής ειδοποίησης καταβολής οφειλής/υπερημερίας. Αντίθετα, δεν απαιτείται ειδοποίηση για τις κατασχέσεις χρηματικών ποσών.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που τίθεται σε κίνδυνο η είσπραξη της οφειλής, η Φορολογική Διοίκηση δύναται να παρακάμψει την τήρηση της ανωτέρω προδικασίας και να δεσμεύσει τα ακίνητα πριν ειδοποιήσει τον οφειλέτη.
Ως προς τις συνέπειες της κατάσχεσης του ακινήτου η ΑΑΔΕ διευκρινίζει τα ακόλουθα:
• Από την ημέρα επίδοσης στον οφειλέτη αντιγράφου της έκθεσης κατάσχεσης, αυτός στερείται του δικαιώματος ελεύθερης διάθεσης του ακινήτου και των συστατικών στοιχείων του ακινήτου ακόμη και εάν αυτά δεν περιγράφονται στην έκθεση κατάσχεσης ή αν ήταν παρών ο οφειλέτης κατά την κατάσχεση, από τότε.
• Η έκθεση κατάσχεσης δεν σημαίνει και πλειστηριασμό, αλλά αυτός έπεται σε επόμενο στάδιο.
• Εφόσον, ο οφειλέτης δεν έχει εντάξει τις οφειλές του σε πρόγραμμα ρύθμισης, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας για την επιδίωξη είσπραξης της οφειλής Υπηρεσίας, υποχρεούται , μετά την παρέλευση σαράντα (40) ημερών και το αργότερο σε τέσσερις (4) μήνες από την κατάσχεση, να ορίσει ημερομηνία πλειστηριασμού το αργότερο σε πέντε (5) μήνες από την ημερομηνία έκδοσης του προγράμματος.
• Εάν δεν διενεργηθεί ο πλειστηριασμός την ορισθείσα με το πρόγραμμα ημέρα, εκδίδει νέο πρόγραμμα, το αργότερο εντός έτους από την ημέρα που ο πλειστηριασμός δεν διενεργήθηκε ή ανεστάλη και ορίζει νέα ημερομηνία κατά τα ανωτέρω. Οι ανωτέρω προθεσμίες δεν τηρούνται εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος που αναφέρεται σε αιτιολογημένη έκθεση του Προϊσταμένου.
• Η έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού μετά την πάροδο των νόμιμων προθεσμιών, δεν επιφέρει ακυρότητα αυτού.
• Οι αναγκαστικοί πλειστηριασμοί διεξάγονται αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα μέσω των ηλεκτρονικών συστημάτων πλειστηριασμού (ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ) και μέσω του διαδικτυακού τόπου www.eauction.gr.
• Αναστολή εκτέλεσης του εκδοθέντος προγράμματος πλειστηριασμού επιτυγχάνεται με την ένταξη του οφειλέτη σε πρόγραμμα ρύθμισης των οφειλών του, ή με την έκδοση δικαστικής απόφασης περί αναστολής του.
• Η κυριότητα πλειστηριασθέντος ακινήτου μεταβιβάζεται στον υπερθεματιστή, μετά την μεταγραφή της περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης στο οικείο Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο. Μέχρι τότε η κυριότητα παραμένει στον κύριο του ακινήτου.
• Η άρση κατάσχεσης και η εξάλειψη υποθήκης επί ακινήτου για χρέη προς το Δημόσιο είναι δυνατή, μετά την εξόφληση ή τη διαγραφή του χρέους για το οποίο επιβλήθηκε το μέτρο ή μετά την έκδοση απόφασης από το αρμόδιο όργανο με συγκεκριμένους, κατά περίπτωση, όρους αποδέσμευσης.
Η εξαίρεση της α΄ κατοικίας
Αναφορικά με την πρώτη κατοικία των οφειλετών του δημοσίου, δεν κατάσχεται και δεν εκπλειστηριάζεται, υπό προϋποθέσεις εφόσον η αντικειμενική της αξία είναι κοντά στα όρια της απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης, για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
Στο «Εγχειρίδιο» της ΑΑΔΕ σημειώνεται πως «η ανωτέρω προθεσμία (σ.σ. εκπλειστηριασμού) δεν τηρείται, εφόσον υφίσταται σπουδαίος λόγος (π.χ. όταν πρόκειται για ακίνητο που αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του οφειλέτη, η οποία καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες στέγασης, η αξία της οποίας δεν απέχει σημαντικά από τα όρια που τίθενται κατά τις κείμενες διατάξεις για την απαλλαγή του Φόρου Μεταβίβασης Ακινήτων – Φ.Μ.Α., ως πρώτης κατοικίας), ο οποίος θα πρέπει να μνημονεύεται σε σχετική έκθεση του επισπεύδοντος τον πλειστηριασμό Προϊσταμένου».
Δηλαδή, γλιτώνει τον πλειστηριασμών, η πρώτη κατοικία του οφειλέτη, εφόσον η αξία της οποίας βρίσκεται κοντά στα όρια της απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης, για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
Το όριο είναι 200.000 ευρώ για τον άγαμο, 250.000 για το ζευγάρι και 275.000 για τον έγγαμο ΑμΕΑ. Τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα παιδιά και κατά 30.000 ευρώ για καθένα από τα επόμενα παιδιά.
