Ανθρώπινο σώμα και αποτέφρωση: Νομικό δικαιώμα και πίστη – Του Ιωάννη Λότσιου
Ταφή ή καύση είναι ενα ερώτημα που βρίσκεται πλέον μεταξύ ενός νομικού δικαιώματος και της πίστεως της Εκκλησίας.
Η αποτέφρωση, ως μια νομική επιλογή σε κάθε πολίτη δεν μπορεί να απεγκλωβιστεί απο την σταθερή και πάγια παγανιστική θρησκευτική σημασία, μιας ολιστικής αντιλήψεως περι εξαφανίσεως του ανθρωπίνου σώματος. Οι αιτιολογίες περί περιβαλλοντικών ή οικονομικών λόγων είναι ανίσχυρες μπροστά στην ηθική του ζητήματος της αποτέφρωσης.
Η καταστροφή του σώματος με φωτιά ανέκαθεν συμβόλιζε την εξόντωση και την υλιστική αντίληψη ότι ο θάνατος ειναι το απόλυτο τέλος της ζωής του ανθρωπου. Απο τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, ιδιαίτερα την εποχή των διωγμών, έκαιγαν τα σώματα των χριστιανών μαρτύρων, αφ’ ενός για να εμπαίξουν την πίστη του Χριστιανισμού και αφ ‘ ετέρου για να περιγελάσουν την εσχατολογική προοπτική για την ανθρώπινη ύπαρξη, την ανάσταση των νεκρών. Βεβαίως, σε πολλά συναξάρια και στους υπομνηματισμούς των δύο μεγάλων ψυχοσσάβατων, γίνεται λόγος για εκείνους τους πιστούς, που με τον έναν ή άλλο τρόπο, πλήν της τάφης, κάηκαν, καταβροχθίσθηκαν απο καρχαρίες κ.λ.π. και δεν στερούνται της ευχής της Εκκλησίας υπέρ αναπάυσεως.
Σύμφωνα με την πίστη και την διδασκαλία της Εκκλησίας καθ΄οποιαδήποτε τρόπο και αν διαλυθεί το ανθρώπινο σώμα, παραμένει στα στοιχεία της κτιστής πραγματικότητας, θα αναστηθεί κατά την παντοδυναμία του Θεού. Ωστόσο όμως αυτό δεν μπορεί να αποτελεί μια αποδοχή της αποτέφρωσης, η οποία φανερώνει μια βαθειά έλλειψη σεβασμού της αξιοπρέπειας της ανθρώπινης ζωής και του σώματος. Το ανθρώπινο σώμα αποτελεί ναό του Αγίου Πνεύματος, βαπτίσθηκε, χρίσθηκε και δέχθηκε το Σώμα και το Αίμα στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Την βασική αυτή επισήμανση τονίζει εξαιρέτως ο Απόστολος Παύλος (Α’ Κορινθ. 6, 19-20). Ο ίδιος ο Απόστολος επίσης συνδέει την ταφή με την σπορά και όχι με την καταστροφή (Α’ Κορινθ. 15,20).
Η αποτέφρωση σε αντίθεση με την ταφή, δεν αποτελεί μια φυσιολογική αποσύνθεση και διάλυση. Ως νομικό δικαίωμα μπορεί να αναφέρεται σε πιστους ή μη. Αλλά η ταφή για τους πιστους αποτελεί την πράξη αγάπης και του σεβασμού της ανθρωπίνου σώματος. Αυτή η αξιοπρέπεια τονίζεται ιδιαίτερα στα βιβλικά κείμενα: ως δημιουργία του Θεού, ως κατ’ εικόνα Θεού, η ενανθρώπηση και η εσχατολογική ανάσταση. Αυτές οι επιγραμματικές βιβλικές αναφορές μας δείχνουν ότι το σώμα είναι κάτι παραπάνω απο ένα κέλυφος ή ένδυμα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Με αυτήν την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό η Εκκλησία κάνει λόγο για το όνομα του θανόντος και το πρόσωπο και όχι τόσο για ένα πράγμα ή στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης. Γι’ αυτό η έννοια της ”κοίμησης” αντικατροπτρίζει την πραγματική κατάσταση, στην διάλυση μεν αλλά όχι στην καταστροφή του σώματος. Η ίδια η πράξη της αποτέφρωσης, θρησκευτικής ή μη, εγκλωβίζει το ανθρώπινο πρόσωπο μέσα στην δυαλιστική φιλοσοφία, στην δυαρχία πνεύματος και ύλης, ψυχής και σώματος, περισσότερο ανταποκρίνεται σε μια ανθρωπολογία της πλατωνικής φιλοσοφίας.
Η αποτέφρωση ως νομικό δικαίωμα δεν μπορεί να υπερτερεί έναντι της πνευματικής ορθόδοξης ταυτότητας. Γιατί τα ”εξόδια”, ο θάνατος και ο τρόπος διαλύσεως του σώματος δεν αποτελούν απλές εθνικές παραδόσεις ή οικογενειακά ή θρησκευτικά έθιμα. Έχουν να κάνουν με το μήνυμα του Ευαγγελίου, την ελπίδα της Αναστάσεως. Και γι’ αυτό χρειάζεται μια κατάλληλη ποιμαντική διαφώτιση απο την Εκκλησία.
